Metoda werbo-tonalna

Metoda werbo-tonalna to metoda, którą stosujemy u małych dzieci, zarówno zdrowych, jak i tych, u których zdiagnozowano lub diagnozuje się właśnie odstępstwa od normy, szczególnie wady słuchu. 

Czym jest metoda werbo-tonalna i jak wygląda proces terapii z jej zastosowaniem?

Metoda werbo-tonalna została opracowana w Zagrzebiu w Chorwacji przez profesora językoznawstwa Petara Guberina w latach 50. XX wieku. Metoda ta początkowo skierowana była do osób uczących się języków obcych. Dopiero później zauważono, że metoda werbo-tonalna wpływa również na rozwój dzieci z zaburzeniami słuchu. Obecnie wykorzystuje się ją do rozwijania i aktywizacji słuchu, a co za tym idzie, rozwoju mowy u dzieci z różnymi zaburzeniami, w tym słuchowymi czy opóźnionym rozwojem mowy. Metoda werbo-tonalna zaliczana jest do metod audytywno-werbalnych, które kładą największy nacisk na percepcję słuchową (inne kanały percepcji, takie jak np. wzrok, też są wykorzystywane, ale już w mniejszym stopniu).

Na czym polega metoda werbo-tonalna?

Podstawą metody werbo-tonalnej jest ruch angażujący całe ciało w odbieranie dźwięków. Petar Guberina uważał, że dźwięki mowy mogą być odbierane przez ludzkie ciało za pomocą obecnych w ciele wibratorów. Ponadto obok ruchu, ciało bierze aktywny udział w ekspresji językowej, wykorzystując do tego mimikę, gesty, określone zachowania, a także rytm. Tak więc ruch ma ścisły związek z linią melodyczną mowy, a także emocjami, które towarzyszą wypowiedzi i ją podkreślają. Dodatkowo metoda ta wykorzystuje makroruchy całego ciała, które mają na celu przełożenie się na mikroruchy narządów artykulacyjnych.

W metodzie werbo-tonalnej wykorzystuje się zabawy fonetyczne, które są dostosowane do wieku dziecka, a także do poziomu rozwoju mowy, na którym dziecko jest lub być powinno. Zabawy te mają swoje szczególne odwzorowanie w pracy z dziećmi, u których zdiagnozowano głębokie uszkodzenia słuchu, dlatego tak ważna jest wokalizacja ze strony terapeuty podczas ćwiczeń. Podczas zajęć terapeuta wykorzystuje konkretne przedmioty dopasowane do dźwięków. Zazwyczaj są to przedmioty z otoczenia dziecka, np. klocki czy inne zabawki. W trakcie wykonywania ruchu z zabawką prowadzący wymawia przypisaną do przedmiotu głoskę. Gdy ruch ustaje, ustaje także dźwięk przypisany do zabawki, co ma odzwierciedlenie w myśl zasady RUCH = DŹWIĘK.

Do stałych elementów (zabawek) obecnych podczas ćwiczeń należą: pompon, trzy klocki w tym samym kolorze, bączek, dwa kubeczki połączone ze sobą gumką, chusta. Powtarzane wielokrotnie ćwiczenie z konkretną zabawką i dźwiękiem, np. samogłoską A, ma na celu wywołanie spontanicznej aktywności małego pacjenta i realizację głoski. Jakim głoskom przypisane są poszczególne zabawki?

• pompon na sznurku – samogłoska A,
• chusta – samogłoska O,
• bączek – samogłoska U,
• kubeczki połączone sznurkiem – samogłoska E,
• piórko – spółgłoska F.

Rytmiczne wykonywanie ćwiczeń ma na celu wywołanie dźwiękowej odpowiedzi od dziecka, a więc aktywnej reakcji na rytm, co także ma związek z kształtowaniem prawidłowej artykulacji, zaś ruch ma na celu samo wywołanie konkretnego dźwięku, w tym wypadku głosek (a w przyszłości tworzenie wypowiedzi). Aby zabawy były interesujące dla małych pacjentów, najczęściej wykorzystuje się rytmiczne wyliczanki i rymowanki, w których podkreślone są przede wszystkim tempo, melodia i akcent. Nie ma wątpliwości, że taka nauka przez zabawę jest doskonałą formą terapii.

Metoda werbo-tonalna dla najmłodszych dzieci

Istnieją dwa krytyczne momenty dla rozwoju funkcji słuchowych u dzieci, tj.:

• okres od momentu narodzin do 6-8. miesiąca życia – u dzieci, u których zdiagnozowano głębokie wady słuchu, rozpoczęcie terapii po tym okresie znacznie obniża szanse na opanowanie mowy w takim stopniu, w jakim opanują ją dzieci rozwijające się prawidłowo;

• okres między 2. a 3. rokiem życia – rozpoczęcie terapii po tym okresie znacznie opóźnia i ogranicza rozwój mowy u dzieci ze zdiagnozowaną głęboką wadą słuchu.

Podstawą do rozpoczęcia tak wczesnej terapii mowy i słuchu jest stan gotowości mózgu dziecka do nauki i rozwoju funkcji, nazywany fazą szczególnej wrażliwości słuchowej.  

źródło: gemini.pl/poradnik/artykul